Bankacılık Sektöründeki Gelişmeler
2023 yılında, küresel enflasyonun devam etmesi sebebiyle tüm dünyada uygulanan sıkı para politikası ve artan jeopolitik risklerin de etkisiyle yükselen enerji ve gıda fiyatları ekonomik büyüme üzerinde baskı oluşturmuştur. Tüm bu gelişmeler doğrultusunda, Uluslararası Para Fonu’nun Ocak 2024 tarihli Global Ekonomik Görünüm raporuna göre 2022 yılında %3,5 oranında büyüyen küresel ekonominin 2023’te %3,1 büyüdüğü tahmin edilmektedir.
Yılın ikinci yarısında parasal sıkılaştırmanın etkisiyle iç talep dengelenmiş, dış talebin büyüme üzerindeki sınırlandırıcı etkisi azalmakla birlikte devam etmiştir. Öte yandan, hizmet gelirlerindeki artış ve düşen enerji ithalatı nedeniyle cari işlemler açığında toparlanma görülmekle birlikte, yüksek seviye korunmuştur.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2023 yılı Mayıs ayına kadar politika faizini %8,5 seviyesinde tutmuştur. Haziran ayından itibaren enflasyon beklentilerinin çıpalanması ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın kontrol altına alınması için parasal sıkılaştırma sürecine başlanmıştır. Politika faizi, 2023 yılı Haziran ile Aralık ayları arasında toplamda 3.400 baz puanlık artışla %42,5 seviyesine yükseltilmiştir.
2022 yılında başlayan, finansal sistemin TL enstrümanlar üzerinden yapılandırılmasını temel alan “liralaşma” stratejisi kapsamında düzenleyici kurumların tedbir ve düzenlemeleri 2023 yılında da devam etmiştir. TCMB, faiz artırımlarının tamamlayıcısı olarak miktarsal sıkılaştırma ve seçici kredi politikaları da devreye almıştır. Buna ek olarak, mikro ve makro ihtiyati çerçevenin sadeleştirilmesi sürecinin yürürlüğe alınması ile birlikte uygulamadaki bazı hedefler değiştirilmiş ya da revize edilmiştir.
Bankacılık sektörü ve Yapı Kredi ile ilgili veriler, aksi belirtilmedikçe Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) düzenlemeleri uyarınca hazırlanarak kamuya açıklanan tutarlar esas alınarak hazırlanmıştır.
Devreye alınan uygulamalar ile TL’nin banka bilançolarındaki payı artmıştır. Krediler için alınan sınırlayıcı tedbirler ile birlikte TL kredi büyümesi de enflasyonun altında gerçekleşmiştir. 2023 yılında, sektörün TL kredileri yıllık olarak %54 artmış; büyüme, ağırlıklı olarak TL tüzel krediler ve kredi kartları vasıtasıyla gerçekleşmiştir.
TL krediler; kamu bankalarında %53, özel bankalarda %52 artmıştır. Yabancı para kredileri ise azalmaya devam ederek ABD doları bazında %4 daralmıştır. Kur korumalı mevduat ve liralaşma stratejisi kapsamında yapılan düzenlemelerin etkisiyle TL mevduat %87 oranında artmış; yabancı para mevduatlar ise %9 daralmıştır. 2023 yılında sektörün takipteki krediler oranı; ekonomik aktivitedeki güçlü seyrin sürmesi, tahsilatlardan gelen destek ve kredi büyümesi ile 2022 yıl sonuna göre 46 baz puan iyileşerek %1,6 seviyesine gerilemiştir.
Bankacılık sektörünün güçlü bilanço pozisyonu, likidite ve sermaye yeterlilik oranlarındaki yüksek seviyeler korunmuştur. 2023 yılında sektörün likidite yeterlilik oranı %156, sermaye yeterlilik oranı ise (yasal düzenleme etkisi dâhil) %18 seviyesindedir. Sektörün net kârı ise 2023’te yıllık %41 artarak 567 milyar TL, özkaynak kârlılığı ise %34 olmuştur. Özel bankalarının kârı %34, kamu bankalarının kârı ise yıllık %57 artmıştır.