Osmanlı İmparatorluğu'nun bir dönemine ait fotoğrafları gün ışığına çıkaran önemli
bir eser "VASİLAKİ KARGOPULO - Hazret-i Padişahi'nin Serfotoğrafı" yayınlandı.
Koç Topluluğu Şirketlerinden Birleşik Oksijen Sanayi - BOS tarafından bir kültür
hizmeti olarak yayınlanan tarihi eserde bir asrı aşan süre boyunca tarihin sayfaları
arasında saklı kalmış fotoğraflar yer alıyor.
1850-1886 yıllarında Osmanlı Fotoğrafçılığının en önemli isimlerinden olan Vasilaki
Kargopulo, 1879 yılında Sultan II. Abdülhamit tarafından resmi saray fotoğrafçısı
tayin edilmiş, Padişah'a ve Saray'a yakın olması nedeni ile hanedan mensupları ve
devlet erkanının portrelerini çekmişti.
Daha önce hiç bir yerde yayınlanmamış bu fotoğraflar, Bahattin Öztuncay'ın yurtiçi ve
yurtdışındaki araştırmaları sonucu derlenerek bir kitap albüm haline getirildi.
Kuşe kağıda, renkli baskı, şömiz ciltli olarak hazırlanan 311 sayfalık eser Osmanlı
tarihinde önemli bir boşluğu dolduruyor.
BAHATTİN ÖZTUNCAY
1958 yılında İstanbul'da doğdu. Öğrenimini Saint George Avusturya Lisesi ve Viyana
Teknik Üniversitesi, Makine Mühendisliği Bölümü'nde tamamladı.
Osmanlı ve özellikle de İstanbul Fotoğraf Tarihi'ne olan ilgisi, 1979 yılında Viyana'da
öğrencilik dönemlerinde başladı.
Araştırmalarını İstanbul'da 1850'li yıllarda faaliyet göstermiş olan fotoğraf
sanatçılarından İskoç asıllı James Robertson ve Fransız Ernest de Caranza üzerinde
yoğunlaştırdı. Yurtdışında bilimsel amaçlı yayımlanan Bulletin of the Scottish Society
for the History of Photography ve History of Photography dergilerinde 1990 ve 1991
yıllarında her iki fotoğrafçı ile ilgili çıkan makaleleri ilgi ile karşılandı. Bu
fotoğrafçılardan, günümüzde de dünya fotoğraf tarihinin önde gelen sanatçılarından
biri olarak kabul edilen, James Robertson ile ilgili kitabı 1992 senesinde İstanbul'da
Eren Yayıncılık tarafından İngilizce olarak yayımlandı.
Profesyonel yaşamında dış ticaret alanında faaliyet gösteren özel bir firmada
yöneticilik görevi yapmakta olan araştırmacı yazar, 1993 yılında Fotoğraf Tarihi'ne
katkılarından dolayı Büyük Britanya Kraliyet Fotoğraf Cemiyeti Muhabir Üyeliği'ne
seçildi.
VASİLAKİ KARGOPULO - Hâzret-i Pâdişâhî'nin Serfotoğrafı (Başfotoğrafçısı)
Yazarın Türkçe ve İngilizce olarak iki ayrı dilde hazırlanan yeni kitabına konu olan,
1826 - 1886 yılları arasında yaşamış, Rum kökenli Osmanlı vatandaşı Vasilaki
Kargopulo, 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu Fotoğraf Tarihi'nin en önemli
isimlerindendir. Kargopulo, günümüze kalan yapıtları ile uluslararası fotoğraf tarihi
çevreleri tarafından da önceden tanınan bir isim olmasına karşılık, yaşam öyküsü hep
belirli bir esrar perdesi arkasında kalmıştı. Bu araştırma sonucunda sanatçının gerek
meslek hayatı, gerekse Osmanlı Sarayı ile ilişkileri üzerine şimdiye kadar bilinmeyen
pek çok bilgi ve belge ortaya çıkarılmış bulunmaktadır.
Vasilaki Kargopulo'nun, profesyonel amaçlı fotoğrafçılık için çok erken sayılabilecek
bir dönemde 1850 yılında başlamış olduğu mesleğinde göstermiş olduğu başarı ve
devamlılık, kendisinin 1879 yılı başında Sultan II. Abdülhamid tarafından resmi sıfatla
Saray Fotoğrafçısı olarak tayin edilmesi ile doruk noktasına ulaşmıştır. "Mâbeyn-i
Hümâyûn Fotoğraflığı Memuriyeti" ne getirilen Vasilaki Efendi'de yaşamının olgunluk
yıllarında kendisine tanınan büyük fırsatı en iyi şekilde değerlendirerek, döneminde
bütün rakiplerinin hayallerini süslemiş olan bu müstesna görevi 1886 yılındaki ani
ölümüne kadar aralıksız olarak sürdürmüştür.
Bahattin Öztuncay'ın araştırmasında Kargopulo'nun 36 yıllık mesleki serüveni
başlangıçta Beyoğlu'nda Rus Elçiliği yanında ve daha sonra da Tünel Meydanı'nda
bulunan fotoğraf stüdyolarının kuruluş, gelişme ve saray fotoğrafçılığı dönemlerini
anlatan üç ayrı başlık altında detaylı referanslar, görsel belgeler ve sanatçının
fotoğraf çalışmalarından örnekler verilerek aşamalı olarak incelenmektedir.
Ayrıca, yine bu araştırmanın "İstanbul'da Fotoğrafçılığın İlk Yılları" adı altında geçen
giriş bölümünde, 1839-1856 yılları arasında İmparatorluğun başkentindeki erken
dönem fotoğrafçılık faaliyetlerine ışık tutacak nitelikte yeni bilgiler ve referanslar
verilmektedir. Fotoğrafın icad edilmiş olduğu ilk yıllardan kalan ve en eski görüntü
alma tekniği olan gümüş kaplı plakalar üzerine uygulanan daguerreotip metodunun
İstanbul'da yapılmış ve günümüzde son derece nadir bulunabilen örnekleri, yine bu
araştırma sonucunda Osmanlı Fotoğraf Tarihi'nde bir ilk olarak, bu kitapta
yayımlanmaktadırlar. Kitabın son bölümünde ise, sanatçının beklenmedik ölümü
sonrası gelişen olaylar ele alınmaktadır.
Vasilaki Kargopulo'nun 1886 yılında ölümünden sonra Saray Fotoğrafçılığı görevinin
Sultan II. Abdülhamid tarafından çıkarılan özel irade ile tarihte benzerine
rastlanmayan bir uygulama sonucunda sanatçının oğlu Konstantin Kargopulo'ya
devredilmiş olması ise Osmanlı sultanının Vasilaki Kargopulo'ya duymuş olduğu
şahsi sempatiyi en üst derecede ifade etmektedir.
Bu araştırmada yayımlanan Vasilaki Kargopulo tarafından çekilmiş Osmanlı
hanedanı üyeleri ve döneminin sivil ve askeri devlet adamları portreleri, hem fotoğraf
tarihi, hem de belgesel açıdan büyük önem taşımaktadırlar.
Bu fotoğraflarda, ileri yıllarda Osmanlı tahtına çıkmış olan Mehmed Reşad ve
Mehmed Vahideddin şehzadelerden başka; hanedan üyeleri Yusuf İzzeddin,
Abdülmecid, Ahmed Kemaleddin, Nureddin, Süleyman Selim, Abdülkadir, Mehmed
Selim ve İbrahim Tevfik'in; Nazime, Zekiye, Emine, Naime ve Esma hanım
sultanların; meşhur ressamlar Osman Hamdi Bey'den Osman Nuri Paşa'ya; Plevne
Kahramanı Gazi Osman Paşa'dan Gazi Ahmed Muhtar Paşa'ya; şeyhülislam Ahmed
Esad Efendi'den Sultan II. Abdülhamid'in özel doktoru Spiridon Mavroyeni Paşa'ya
kadar devrin en ileri gelen şahsiyetlerinin Kargopulo'nun kamerasında kaydedilmiş
oldukları görülmektedir.
Ayrıca "Baba-Oğul Osmanlı Sarayı Fotoğrafçıları Vasilaki ve Konstantin
Kargopulo"nun şimdiye kadar bilinmeyen oto-portreleri de bu araştırma çerçevesinde
ilk defa olarak gün ışığına çıkartılmaktadırlar.
Vasilaki Kargopulo'nun manzara ve mimari fotoğraflarındaki becerisinin de kendisinin
portre fotoğrafçılığındaki üstün yeteneğinden aşağı kalır tarafı olmadığı, yine bu
araştırma çerçevesinde yayımlanan 1870'lerden ve 1880' lerden kalan çarpıcı
İstanbul görüntüleri ile belgelenmektedir. Tünel'in Beyoğlu girişi, Bebek ve Büyükdere
sahillerinin eşsiz güzelliği, Salacak kıyısındaki kadınlar hamamı, Büyükada ve
Heybeli manzaraları, Beykoz sırtlarındaki Türk Mahallesi, Kağıthane çayırında piknik
yapan Türk kadınlarının fotoğrafları belleklerde kalıcı izler bırakmaktadırlar.
Katlanmış panoramalar halinde kitaba ilave edilmiş olan 7 adet büyük boy İstanbul
Boğazı ve Haliç fotoğrafları Vasilaki Kargopulo Efendi'nin fotoğraf sanatının bütün
dallarının mükemmel bir uygulayıcısı olduğunu bir defa daha gözler önüne
sermektedir.
bir eser "VASİLAKİ KARGOPULO - Hazret-i Padişahi'nin Serfotoğrafı" yayınlandı.
Koç Topluluğu Şirketlerinden Birleşik Oksijen Sanayi - BOS tarafından bir kültür
hizmeti olarak yayınlanan tarihi eserde bir asrı aşan süre boyunca tarihin sayfaları
arasında saklı kalmış fotoğraflar yer alıyor.
1850-1886 yıllarında Osmanlı Fotoğrafçılığının en önemli isimlerinden olan Vasilaki
Kargopulo, 1879 yılında Sultan II. Abdülhamit tarafından resmi saray fotoğrafçısı
tayin edilmiş, Padişah'a ve Saray'a yakın olması nedeni ile hanedan mensupları ve
devlet erkanının portrelerini çekmişti.
Daha önce hiç bir yerde yayınlanmamış bu fotoğraflar, Bahattin Öztuncay'ın yurtiçi ve
yurtdışındaki araştırmaları sonucu derlenerek bir kitap albüm haline getirildi.
Kuşe kağıda, renkli baskı, şömiz ciltli olarak hazırlanan 311 sayfalık eser Osmanlı
tarihinde önemli bir boşluğu dolduruyor.
BAHATTİN ÖZTUNCAY
1958 yılında İstanbul'da doğdu. Öğrenimini Saint George Avusturya Lisesi ve Viyana
Teknik Üniversitesi, Makine Mühendisliği Bölümü'nde tamamladı.
Osmanlı ve özellikle de İstanbul Fotoğraf Tarihi'ne olan ilgisi, 1979 yılında Viyana'da
öğrencilik dönemlerinde başladı.
Araştırmalarını İstanbul'da 1850'li yıllarda faaliyet göstermiş olan fotoğraf
sanatçılarından İskoç asıllı James Robertson ve Fransız Ernest de Caranza üzerinde
yoğunlaştırdı. Yurtdışında bilimsel amaçlı yayımlanan Bulletin of the Scottish Society
for the History of Photography ve History of Photography dergilerinde 1990 ve 1991
yıllarında her iki fotoğrafçı ile ilgili çıkan makaleleri ilgi ile karşılandı. Bu
fotoğrafçılardan, günümüzde de dünya fotoğraf tarihinin önde gelen sanatçılarından
biri olarak kabul edilen, James Robertson ile ilgili kitabı 1992 senesinde İstanbul'da
Eren Yayıncılık tarafından İngilizce olarak yayımlandı.
Profesyonel yaşamında dış ticaret alanında faaliyet gösteren özel bir firmada
yöneticilik görevi yapmakta olan araştırmacı yazar, 1993 yılında Fotoğraf Tarihi'ne
katkılarından dolayı Büyük Britanya Kraliyet Fotoğraf Cemiyeti Muhabir Üyeliği'ne
seçildi.
VASİLAKİ KARGOPULO - Hâzret-i Pâdişâhî'nin Serfotoğrafı (Başfotoğrafçısı)
Yazarın Türkçe ve İngilizce olarak iki ayrı dilde hazırlanan yeni kitabına konu olan,
1826 - 1886 yılları arasında yaşamış, Rum kökenli Osmanlı vatandaşı Vasilaki
Kargopulo, 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu Fotoğraf Tarihi'nin en önemli
isimlerindendir. Kargopulo, günümüze kalan yapıtları ile uluslararası fotoğraf tarihi
çevreleri tarafından da önceden tanınan bir isim olmasına karşılık, yaşam öyküsü hep
belirli bir esrar perdesi arkasında kalmıştı. Bu araştırma sonucunda sanatçının gerek
meslek hayatı, gerekse Osmanlı Sarayı ile ilişkileri üzerine şimdiye kadar bilinmeyen
pek çok bilgi ve belge ortaya çıkarılmış bulunmaktadır.
Vasilaki Kargopulo'nun, profesyonel amaçlı fotoğrafçılık için çok erken sayılabilecek
bir dönemde 1850 yılında başlamış olduğu mesleğinde göstermiş olduğu başarı ve
devamlılık, kendisinin 1879 yılı başında Sultan II. Abdülhamid tarafından resmi sıfatla
Saray Fotoğrafçısı olarak tayin edilmesi ile doruk noktasına ulaşmıştır. "Mâbeyn-i
Hümâyûn Fotoğraflığı Memuriyeti" ne getirilen Vasilaki Efendi'de yaşamının olgunluk
yıllarında kendisine tanınan büyük fırsatı en iyi şekilde değerlendirerek, döneminde
bütün rakiplerinin hayallerini süslemiş olan bu müstesna görevi 1886 yılındaki ani
ölümüne kadar aralıksız olarak sürdürmüştür.
Bahattin Öztuncay'ın araştırmasında Kargopulo'nun 36 yıllık mesleki serüveni
başlangıçta Beyoğlu'nda Rus Elçiliği yanında ve daha sonra da Tünel Meydanı'nda
bulunan fotoğraf stüdyolarının kuruluş, gelişme ve saray fotoğrafçılığı dönemlerini
anlatan üç ayrı başlık altında detaylı referanslar, görsel belgeler ve sanatçının
fotoğraf çalışmalarından örnekler verilerek aşamalı olarak incelenmektedir.
Ayrıca, yine bu araştırmanın "İstanbul'da Fotoğrafçılığın İlk Yılları" adı altında geçen
giriş bölümünde, 1839-1856 yılları arasında İmparatorluğun başkentindeki erken
dönem fotoğrafçılık faaliyetlerine ışık tutacak nitelikte yeni bilgiler ve referanslar
verilmektedir. Fotoğrafın icad edilmiş olduğu ilk yıllardan kalan ve en eski görüntü
alma tekniği olan gümüş kaplı plakalar üzerine uygulanan daguerreotip metodunun
İstanbul'da yapılmış ve günümüzde son derece nadir bulunabilen örnekleri, yine bu
araştırma sonucunda Osmanlı Fotoğraf Tarihi'nde bir ilk olarak, bu kitapta
yayımlanmaktadırlar. Kitabın son bölümünde ise, sanatçının beklenmedik ölümü
sonrası gelişen olaylar ele alınmaktadır.
Vasilaki Kargopulo'nun 1886 yılında ölümünden sonra Saray Fotoğrafçılığı görevinin
Sultan II. Abdülhamid tarafından çıkarılan özel irade ile tarihte benzerine
rastlanmayan bir uygulama sonucunda sanatçının oğlu Konstantin Kargopulo'ya
devredilmiş olması ise Osmanlı sultanının Vasilaki Kargopulo'ya duymuş olduğu
şahsi sempatiyi en üst derecede ifade etmektedir.
Bu araştırmada yayımlanan Vasilaki Kargopulo tarafından çekilmiş Osmanlı
hanedanı üyeleri ve döneminin sivil ve askeri devlet adamları portreleri, hem fotoğraf
tarihi, hem de belgesel açıdan büyük önem taşımaktadırlar.
Bu fotoğraflarda, ileri yıllarda Osmanlı tahtına çıkmış olan Mehmed Reşad ve
Mehmed Vahideddin şehzadelerden başka; hanedan üyeleri Yusuf İzzeddin,
Abdülmecid, Ahmed Kemaleddin, Nureddin, Süleyman Selim, Abdülkadir, Mehmed
Selim ve İbrahim Tevfik'in; Nazime, Zekiye, Emine, Naime ve Esma hanım
sultanların; meşhur ressamlar Osman Hamdi Bey'den Osman Nuri Paşa'ya; Plevne
Kahramanı Gazi Osman Paşa'dan Gazi Ahmed Muhtar Paşa'ya; şeyhülislam Ahmed
Esad Efendi'den Sultan II. Abdülhamid'in özel doktoru Spiridon Mavroyeni Paşa'ya
kadar devrin en ileri gelen şahsiyetlerinin Kargopulo'nun kamerasında kaydedilmiş
oldukları görülmektedir.
Ayrıca "Baba-Oğul Osmanlı Sarayı Fotoğrafçıları Vasilaki ve Konstantin
Kargopulo"nun şimdiye kadar bilinmeyen oto-portreleri de bu araştırma çerçevesinde
ilk defa olarak gün ışığına çıkartılmaktadırlar.
Vasilaki Kargopulo'nun manzara ve mimari fotoğraflarındaki becerisinin de kendisinin
portre fotoğrafçılığındaki üstün yeteneğinden aşağı kalır tarafı olmadığı, yine bu
araştırma çerçevesinde yayımlanan 1870'lerden ve 1880' lerden kalan çarpıcı
İstanbul görüntüleri ile belgelenmektedir. Tünel'in Beyoğlu girişi, Bebek ve Büyükdere
sahillerinin eşsiz güzelliği, Salacak kıyısındaki kadınlar hamamı, Büyükada ve
Heybeli manzaraları, Beykoz sırtlarındaki Türk Mahallesi, Kağıthane çayırında piknik
yapan Türk kadınlarının fotoğrafları belleklerde kalıcı izler bırakmaktadırlar.
Katlanmış panoramalar halinde kitaba ilave edilmiş olan 7 adet büyük boy İstanbul
Boğazı ve Haliç fotoğrafları Vasilaki Kargopulo Efendi'nin fotoğraf sanatının bütün
dallarının mükemmel bir uygulayıcısı olduğunu bir defa daha gözler önüne
sermektedir.